хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх бодит нэгэн зам

МУБИС-ийн Удирдлага, хөтөлбөрийн албаны дарга нар Дидактикийн тэнхмийн багш нартай хийсэн уулзалт, ярилцлагад эрхлэгчийн хийсэн товч мэдээлэл

 

            Энэхүү уулзалт, ярицлагад хүрэлцэн ирсэн Та бүхний энэ өдрийн амар амгаланг айлтгая. 

Дидактикийн тэнхмийн багш нартай хийж буй энэхүү уулзалтад МУБИС-ийн захирал, дэд захирал, хөтөлбөрийн төв албаны дарга хийгээд бусад сургуулийн хөтөлбөрийн албаны дарга нар оролцож байна. Тэнхмийн түвшинд ийм бүрэлдэхүүнтэй уулзалт, ярилцлага болох нь тийм ч түгээмэл биш байдаг. Иймд тус тэнхмийн хамт олон  бид ховорхон тохиох ийм нэгэн уулзалт, ярилцлагын хэсэг байж, гэрч болж байгаад баяртай байна.

Төрийн бодлого, түүний хэрэгжилт нэгж, тэнхэмд  хүрч байж л бодит шийдлээ олдог,  бодиттой амилдаг. Энэ хүртлээ бодлого  чухамдаа үг төдийхэн, бас цаас төдийхэн л байх.  Үгэн, цаасан тэр бодлого нэгж, тэнхэмд хүрч байж л үйл, үйлс болдог. Шинэ төр засаг, сургуулийн шинэ удирдлагаас боловсролын салбар, багш боловсролыг чанаржуулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж  ирсэн арга хэмжээ, “хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлнэ” гэсэн уриа, үндсэн бодлогыг нэгжид оновчтой шийдлээр үйл, үйлс болгон хэрэгжүүлэхэд тус тэнхэм бусдынхаа нэгэн адил хичээнгүйлэн ажиллаж ирлээ.

Агуулгын дидактик хувиргалт. Энэ үг хэллэг шинэ бодлогыг бодит  үйл, үйлс болгон хувиргасан бидний шийдлийн язгуур утгыг илтгэнэ. Шинжлэх ухааны агуулгыг хүүхдийн танин мэдэхүйн түвшний онцлогт нийцсэн үйл ажиллагаа болгосон хувиргалтаар сэдвийн дидактик бий болно.  Сэдвийн дидактик тэгэхээр агуулгын дидактик хувиргалтын үр юм.

Хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх  бодлого агуулгын дидактик хувиргалт, сэдвийн дидактикаар л бодит үйл, үйлс болно. Үүнд бид итгэдэг.

Ийм учраас, агуулгын дидактик хувиргалтыг хийх, сэдвийн дидактикийг боловсруулах нь тэнхмийн сургалт, эрдэм шинжилгээ, хамтын ажиллагаа хийгээд бүхий л ажил үйлсийнх нь хөтөч болж байна.  

“Агуулгын дидактик хувиргалтыг хэрхэн хийх вэ, сэдвийн дидактикийг хэрхэн боловсруулах вэ? Эдгээр асуулт тус тэнхмээс эрхлэн явуулдаг  “Математик, байгалийн ухааны дидактикийн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам” их семинарын хэлэлцэх үндсэн асуудал болж байна. Мөн тэр тэнхмийн магистр, докторын ажлынх сэдэв, судалгааных нь асуулт болж байна.

Дидактик нь агуулгын дидактик хувиргалтаар хэнд ч юуг ч эзэмшүүлж болох үзэгдлийн зүй тогтлыг судалдаг их ухаан юм.  Ийм учраас сэдвийн дидактик нь дидактикийн сурах бичигт нэгэн том шинэ бүлэг болж байна.

Агуулгын дидактик хувиргалтыг хийх, сэдвийн дидактикийг хийх ур ухаан нь хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх багшийн арга зүйн үндсэн чадамж мөн. Ийм учраас тэр багшийг   чадамжтай болгон бэлтгэхэд чухал үүрэг бүхий дидактикийн хичээлийн шинэчлэлийнх нь амин сүнс болж байна.

Багш судлаачдын агуулгын дидактик хувиргалт, сэдвийн дидактикийн чиглэлээр олсон ололт, хийсэн ажил нь мэргэжлийн бүл, мэргэжлийн байгууллагын хамтарсан хурлынх нэгэн чухал агуулга болж байна.

Дидактик нь агуулгын дидактик хувиргалт, сэдвийн дидактик шийдлээр өөрийгөө илэрхийлэх их урлаг юм.  Ийм учраас, бид МБУС-ийн “Багшлах урлаг” сэтгүүлээр  энэ урлагыг  нийт багш нарт түгээхийг зорьж байна.

Агуулгын дидактик хувиргалтыг хийх, сэдвийн дидактикийг боловсруулах нь  багш, тэр тусмаа ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарын мэргэжлийнх нь ажлын үндсэн хэсэг юм. Багш агуулгын дидактик хувиргалтын үр сэдвийн дидактикаар үнэн ангаж байна.  Ийм учраас агуулгын дидактик хувиргалт нь математик, байгалийн ухааны хичээлийн дидактик шийдлийн үндэсний санг бүрдүүлэхийг зорьж буй судалгааны төслийн үндсэн санаа, эрэлт, хэрэгцээ нь болж байна.

Боловсролын чанар, язгуураараа, хичээлийн чанараас ихэд хамаарна. Хичээлийн чанар нь агуулгын чанараас тун их хамаарна. Агуулгын чанар агуулгын дидактик хувиргалтын чанараас шууд хамаарна. Агуулгын дидактик хувиргалтын чанар нь түүнд орж буй үйл ажиллагааны чанар, чансаанаас нь хамаарна. Боловсролын чанарын жинтэй, цэнэтэй хувьсагч агуулгын дидактик хувиргалт, сэдвийн дидактик нь  боловсролын бодлогыг нэгжийн түвшинд хэрэгжүүлэх оновчтой нэгэн арга зам, шийдэл юм. Энэ шийдэл боловсролын хөгжил, багш бэлтгэлд энэ цагийн бидний оруулж буй  оюуны нэгэн хувь нэмэр, бас үнэ цэнэ мөн.

 

Дидактикийн тэнхмийн эрхлэгч, професссор  Ц.Лувсандорж

 

2015 оны 9 дүгээр сарын 3-ны өдөр

 

 

 

ДИДАКТИКИЙН ТЭНХМИЙН БЛОГ

 

http://ikhseminar.blogspot.com

 

http://didacticsconference.blogspot.com

 

http://bagshiinsetgel.blogspot.com

 

http://slideshare.net/luvsandorjts

 

http://www.researchgate.net/luvsandorjts

 

 

 

захиалах мэдээлэл

Эрхлэгчийн зурвас, гарчиг

эрхлэгчийн захидал

багшлах урлаг сэтгүүлийн нүүр

Зөвлөмж

Зөвлөмж

“Математик, байгалийн ухааны дидактикийн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам” эрдэм шинжилгээний нэгдсэн хуралдаан болон салбар гурван хуралдааны хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл, хуралдааны чиглүүлэгчийн тэмдэглэл, хурлын хаалтын нэгдсэн үйл ажиллагааны хэлэлцүүлгийн үед оролцогчдоос гарсан саналыг үндэслэн тус хурлаас дараахь зөвлөмжийг гаргав. Үүнд:

Нэг. Сурах бичгийн чанарыг сайжруулах талаар

-Сурах бичгийн агуулга хүнд, бас алдаа ихтэй  байгааг засаж сайжруулах,

-Ерөнхий боловсролын математик, байгалийн ухааны хичээлийн сурах бичгийн нэр томьёо, үг хэллэг, найруулга хийгээд агуулгын нийцлийг сайжруулах,

-Ерөнхий боловсролын математик, байгалийн ухааны хичээлийн сурах бичгийн эхийг мэргэжлийн байгууллагаар хянуулах, хэлэлцүүлэх, улмаар мэргэжлийн шүүмжийг эрхэмлэн үзэх соёл, хандлагыг төлөвшүүлэх,

-Сурах бичиг судлалыг хөгжүүлэх, дэмжих,

-Сурах бичгийн нэр томьёоны үндэсний хороог мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөл бүхий бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулж ажиллуулах, холбогдох зардлыг төсөвлөх, үйл ажиллагааг тогтмолжуулах.

Хоёр: Сургалтын хэрэглэгдэхүүний чанарыг сайжруулах чиглэлээр

-Ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалтад өргөн хэрэглэгдсээр ирсэн сурах бичгийн бус сургалтын материал, ном, гарын авлагад хяналт тавих тогтолцоог бүрдүүлэх, албан сургалтад хэрэглэгдэх тохиолдолд түүнд БСШУЯ, түүнээс эрх олгосон байгууллага зөвшөөрөл өгдөг соёл, хандлагыг төлөвшүүлэх,

-Математик, байгалийн ухааны сургалтын уламжлалт болон цахим хэрэглэгдэхүүний дидактик шийдлийн оновчтой байдлыг сайжруулах.

Гурав: Сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийн чанарыг сайжруулах чиглэлээр

-       Үзэх агуулга ихсээд байхад судлах цагийн хэмжээ хэвээр байгаа байдалд задлан шинжлэл хийж, үндэсний түвшинд дидактикийн оновчтой шийдэл, арга замыг олох,

-       Боловсролын бүх түвшинд математик, байгалийн ухааны хичээлийн агуулгын залгамж холбоог сайжруулах, алдаатай төсөөллийг багасгах, ийм байдал гарахгүй байх механизмыг бүрдүүлэх чиглэлээр багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх, үнэлгээ, оношлогооны байгууллагуудын хамтын ажиллагааг бодитой сайжруулах, хамтарсан судалгааг эрчимжүүлэх,

-       Боловсролын бодлого, сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийн хөгжилд уламжлал, шинэчлэлийн уялдаа холбоог хангах, контекстгүй концепциас зайлсхийх соёл, хандлагыг мэргэжлийн бүлд төлөвшүүлэх.

Дөрөв: Багшийн ажлыг чанаржуулах чиглэлээр

-   Багшийн ажлын хөлс, цалинг бодитой тооцож нэмэгдүүлэх,

-   Математик, байгалийн ухааны хичээлийн багшийн ажлын ачааллыг бодитой тооцож, түүний онцлогийг хөдөлмөрийн хөлсөнд тооцох арга замыг олох,

-   Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарын хүйсийн зохисгүй харьцаа (10 багшийн 9 нь эмэгтэй)–г өөрчлөх, улмаар эрэгтэй багшийн тоог нэмэгдүүлэх чиглэлээр алс хэтийн бодлого хэрэгжүүлэх,

-   Багш бэлтгэх, багшийн мэргэжил дээшлүүлэх, багш мэргэших ажлын уялдаа холбоог сайжруулах, улмаар багшийн мэргэшлийн үндэсний хүрээг боловсруулж мөрдөх,

-   Багш мэргэжлээр элсэн суралцах оюутанд тавих шаардлагыг багшийн ажлын онцлогт уялдуулан нарийвчлан тогтоох, улмаар багш мэргэжлээр суралцах оюутан улсын бүрэн тэтгэлгээр суралцдаг болох бодлогыг үндэслэх, хэлэлцүүлэх, баталгаажуулах,

-   Ерөнхий боловсролын сургуулийн багшийн мэргэжил дээшлүүлэх хөтөлбөрийн агуулгын оновчтой байдлыг сайжруулах, уялдаа холбоо, ач тус, хэрэглээг нэмэгдүүлэх.

Тав. Үнэлгээг оновчтой болгох чиглэлээр

-Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчийн сурлагын амжилтын үнэлгээний бодитой байдлыг нэмэгдүүлэх, хуурмаг байдлыг засах чиглэлээр “бодитой үнэлгээ” аян, арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх,

-Элсэлтийн нэгдсэн шалгалтын онооны бодитой байдлыг нарийвчлан тогтоох, улмаар түүний сургалтад үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг багасгах талаар судалгаанд үндэслэсэн бодлого хэрэгжүүлэх,

-Багш нарт сурлагын амжилтын үнэлгээнд оношлогоо хийх замаар ажлаа чанаржуулах арга ухааныг эзэмшүүлэх сургалтыг бүхий л шатанд зохион байгуулах.

 Зургаа. Судалгааг дэмжих чиглэлээр

-Судалгаа үгүйд бодлого үгүй. Бодлого үгүйд үйл үгүй. Энэ үзэл, зарчмыг математик, байгалийн ухааны боловсрол, хичээл, сургалтын хөгжилд хандсан бүхий л шийдвэрт баримтлах хандлага, соёлыг үндэсний түвшинд төлөвшүүлэх,

-Математик, байгалийн ухааны боловсрол, сургалтын байгууллага, мэргэжлийн бүлийн харилцан ойлголцлыг бий болгоход чиглэсэн хамтын ажиллагаа, хамтарсан судалгааг бүхий л түвшинд бүх чиглэлээр хөгжүүлэх,

-Математик, байгалийн ухааны боловсрол, дидактикийн чиглэлээр хэрэгжүүлэх төслийг цөм технологи, инновацийн төсөлд хамруулан үзэж, санхүүжүүлэх,

-Математик, байгалийн ухааны хичээлийн дидактик шийдлийн үндэсний санг бүрдүүлэх, энэ чиглэлээр үндэсний түвшинд судалгааны төсөл хэрэгжүүлэх,

-Боловсролын үйлчилгээний чанарт хүчтэй нөлөөлж байдаг багш бэлтгэх, багшийн мэргэжил дээшлүүлэх, сурах бичиг зохиох, үнэлгээ, оношлогоог хийх гэсэн хувьсагчуудын харьцаа, хамаарлыг тогтооход чиглэсэн судалгааг тасралтгүй явуулах, түүний үр дүнг бодлогод тусгах,

-Математик, байгалийн ухааны боловсролын чанарыг сайжруулах, тулгарч буй асуудлыг илрүүлэх, шийдлийн хувилбар боловсруулах, арга замыг олох, мэргэжлийн бүлийн харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх чиглэлээр холбогдох байгууллагууд хамтран жил бүр эрдэм шинжилгээний үндэсний хурлыг уламжлал болгон зохион байгуулах, холбогдох зардлыг төсөвлөх.

                                                                       -ooo-